ابزارهایی که امروزه برای اندازه گیری و سنجش دما و حرارت مورد استفاده قرار می‌گیرند، به عنوان ترمومتر یا حرارت سنج شناخته می‌شوند. عمده استفاده‌ی ترمومترها در صنعت برای اندازه‌گیری دمای سیستم است اما با توجه به اینکه این تجهیز انواع مختلفی دارد مانند ترموتر پزشکی، ترمومتر لیزری و…  از آن ها برای اندازه‌گیری دمای بدن انسان و اجسام گوناگون نیز استفاده می‌کنند. ترمومترهایی که برای اندازه‌گیری دمای بدن مورد استفاده قرار می‌گیرد، با نام تب سنج شناخته می‌شوند. با توجه به این توضیحات قصد داریم تا در این مقاله از سایت درخشش الکتریک، شما را با دستگاه ترمومتر و انواع آن بیش‌تر آشنا کنیم تا بتوانید بهترین ترمومتر را بر اساس نیاز خود انتخاب و خریداری کنید.

آنچه در این مقاله می‌خوانید:

آشنایی با دستگاه ترمومتر (مهم‌ترین ابزار اندازه‌گیری دما)

معرفی انواع ترمومتر + هر ترمومتر برای چه کاری مناسب است؟

مهم‌ترین تفاوت‌های ترمومتر پزشکی با ترمومتر صنعتی

جمع بندی

آشنایی با دستگاه ترمومتر

ترمومتر که با نام حرارت سنج نیز در میان کاربران شناخته می‌شود، ابزاری است که دما را اندازه‌گیری می‌کند. این محصول معمولاً در بخش های مختلف صنعتی، خانگی، پزشکی و آزمایشگاهی برای اندازه‌گیری و سنجش دما مورد استفاده قرار می‌گیرد. حرارت سنج یا همان دماسنج از دو بخش اساسی تشکیل شده است. بخش اول سنسور دمای آن است که مهم‌ترین قسمت یک ترمومتر به حساب می‌آید و وظیفه آن اندازه‌گیری درجه‌ی گرم یا سرد بودن یک جسم است. بخش دوم نیز سنسور بیومتریک  است که داده‌های دریافت شده را به سیگنال‌های الکتریکی و قابل خواندن تبدیل می کند.

خوب است بدانید با گسترش تکنولوژی، حرارت سنج‌ها بسیار پیشرفته تر از گذشته شده اند اما مقیاس های اندازه‌گیری مانند فارنهایت و سانتی‌گراد که ترمومترها داده‌ها را بر اساس آن‌ها ارائه می‌دهند، بدون تغییر باقی مانده‌اند. مقیاس سلسیوس (سانتی گراد) نسبت به فارنهایت از محبوبیت بیش‌تری برخوردار است. باید افزود که مقیاس‌های اندازه‌گیری دیگری نیز وجود دارند مانند کلوین و رانکین که همانند فارنهایت و سانتی‌گراد چندان محبوب نیستند.

کاربرد ترمومترها

با گذشت زمان و پیشرفت سریع فناوری برای اندازه‌گیری دما که یکی از شاخصه‌های کلیدی در دنیای امروز است، حرارت سنج های پیشرفته‌ای تولید و روانه بازار شد. رایج ترین کاربرد حرارت سنج‌ها در صنایع مختلفی همچون پزشکی، صنعت، علوم آزمایشگاهی، کشاورزی و موارد غذایی و… است. در واقع از حرارت سنج ها در صنایعی که گفته شد برای شناسایی اتلاف انرژی، نظارت روی موتورها و سیستم‌های تهویه مطبوع، بررسی سیستم های صنعتی و اندازه‌گیری دمای آن‌ها، تشخیص دمای بدن، نظارت بر دمای مواد غذایی و… استفاده می‌شود.

ترمومترها انواع مختلفی دارند، مانند ترمومتر لیزری، ترمومتر پزشکی، دماسنج گازی و… که هر کدام برای مصارف خاصی طراحی و تولید شده‌اند. برای آنکه بدانید کدام یک از ترمومترها می‌تواند پاسخ‌گوی نیاز شما باشد، باید با انواع آن‌ها آشنایی کامل داشته باشید. به همین منظور در ادامه به معرفی انواع دما سنج و کاربردهای آن‌ها خواهیم پرداخت.

بیش‌تر بخوانید: اهمیت کنترل دما و رطوبت در گلخانه ها و راه حل های آن

معرفی انواع ترمومتر

ممکن است بعد از شنیدن واژه‌ی دماسنج یا دما سنج، ابتدایی‌ترین شکل آن یعنی دماسنج جیوه‌ای در ذهنتان خطور کند. اما با گذشت زمان این ابزارها نیز به روز شده و در حال حاضر انواع مختلفی از دما سنج در بازار موجود هستند. در ادامه به معرفی انواع ترمومتر و کاربرد آن خواهیم پرداخت.

به طور کلی ترمومتر ها در دو دسته‌ی ترمومتر دیجیتال و دما سنج آنالوگ (عقربه ای) در بازار موجود هستند. دما سنج آنالوگ نوع قدیمی تر ترمومترها هستند که شامل دما سنج الکلی، ترمومتر جیوه‌ای و دما سنج گازی هستند. نوع دیجیتال حرارت سنج ها کابرد گسترده تری دارند و از طرفی امکانات و قابلیت‌های آن‌ها نسبت به نوع آنالوگ بسیار بیش‌تر است.

۱- ترمومتر جیوه ای

ترمومتر جیوه ای شکل ساده ای از دما سنج‌ها است که بیش‌تر با نام تب سنج در میان کاربران شناخته می‌شود. زیرا عمده کاربرد آن برای اندازه‌گیری تب است. همچنین از این تجهیز برای اندازه گیری دمای یخچال‌ها و دمای محیط نیز استفاده می‌شود. با تغییر دما، جیوه ای که در داخل دماسنج وجود دارد و اگر محیط سر باشد به سمت پایین و اگر گرم باشد به سمت بالا حرکت می‌کند و به این صورت دمای محیط را نمایش می‌دهد. این محصول را می‌توان در دسته ترمومتر تماسی نیز قرار داد که قابلیت حمل آسانی دارد.

حرارت سنج یا دما سنج جیوه ای نمی‌تواند دمای کم تر از منفی 35 درجه سانتی‌گراد را اندازه گیری کند. دلیل آن هم این است که جیوه در دمای منفی 39 درجه سانتی‌گراد به حالت جامد در می‌آید و یخ می‌زند. علاوه بر این دما سنج جیوه ای برای اندازه‌گیری دماهای بالاتر از 354 درجه سانتی گراد مطلوب نیست. زیرا جیوه در دمای 357 درجه‌ی سانتی‌گراد به نقطه جوش می‌رسد.

۲- ترمومتر الکلی

نوع دیگری از ترمومترها هستند که ظاهری شبیه به دماسنج های جیوه ای دارند. تفاوت اصلی دما سنج الکلی و جیوه ای در ماده‌ی به کار رفته در آن ها است. در ترمومترهای الکلی به جای جیوه از الکل استفاده می‌شود. برعکس دماسنج جیوه‌ای، محتویات دماسنج الکلی ضرر کم‌تری دارد و به سرعت تبخیر می‌شود. مایعی که در حرارت سنج‌های الکلی استفاده می‌شود معمولاً از نوع اتانول خالص، نفت سفید، نولوئن یا ایزوآمیل است. به دلیل شفاف بودن مایع به کار رفته در این محصول بهتر است برای سهولت استفاده از آن رنگ های غیر شفاف مانند رنگ آبی یا قرمز را به این دما سنج اضافه کنید.

۳- ترمومتر صنعتی

یکی از انواع دما سنج دیجیتال، دما سنج صنعتی است که می‌تواند بازه‌ی دمایی بسیار بالایی را اندازه‌گیری کند. دما سنج های صنعتی معمولاً در انداع کوره‌ها مانند کوره‌های شیشه سازی و همینطور در پالایشگاه‌ها و نیروگاه‌های برق مورد استفاده قرار می‌گیرد. دما سنج صنعتی خود دسته بندی‌های گوناگونی دارند که از انواع ترمومتر صنعتی می‌توان به ترمومتر دو کاناله، ترمومتر چهار کاناله، ترمومتر هشت کاناله و ترمومتر دوازده کاناله اشاره کرد. برای مثال منظور از دماسنج دوازده کاناله تعداد پراب های مجزای دستگاه است که به کمک آن‌ها می‌تواند به اندازه‌گیری دمای محیط بپردازد. یکی از انواع ترمومتر های دوازده کاناله دماسنج ۱۲ کاناله لوترون مدل BTM-4208SD است. معمولاً این حرارت سنج ها در دو نوع دماسنج تماسی و ترمومتر غیر تماسی موجود هستند.

۴- ترمومتر گازی

در حرارت سنج های گازی مخزنی وجود دارد که درون آن مخزن حجم ثابت و معینی از گاز جای می‌گیرد. هنگامی که دمای گاز درون مخزن افزایش یابد فشار گاز نیز به طور مستقیم بیش‌تر می‌شود. با اندازه‌گیری فشار گاز در هر لحظه، میزان دما نیز در آن لحظه قابل اندازه‌گیری است. فشار گاز درون مخزن نیز توسط دستگاه فشار سنج گاز اندازه گیری و کنترل می‌شود. دما سنج های گازی را می‌توان نوعی از دماسنج دیجیتال دانست.

۵- ترمومتر پزشکی

دما سنج پزشکی از انواع ترمومتر دیجیتال است که با نام تب سنج یا دماسنج پزشکی نیز شناخته می‌شود. کاربرد این حرارت سنج ها برای اندازه گیری دمای بدن انسان است. ترمومتر پزشکی را می‌توان در دو نوع حرارت سنج لیزری (که با نام ترمومتر تفنگی و دما سنج غیر تماسی نیز معروف است) و  همینطور دما سنج جیوه ای نیز در بازار یافت که هر کدام ویژگی‌های خاص خود را دارند. برای استفاده از دما سنج پزشکی از نوع جیوه ای کافیست تا آن را در زیر بغل یا دهان قرار داد تا بتواند دمای بدن را اندازه گیری کند.

نوع پیشرفته تر این ابزار، دما سنج پزشکی لیزری است که با کمک نور مادون قرمز قادر است تا دمای بدن بیمار را با دقت بسیار بالا و به صورت غیر تماسی اندازه‌گیری کند. دماسنج های پزشکی لیزری امکانات پیشرفته تری را نسبت به دماسنج های پزشکی جیوه ای دارند.