رنگ سنج یکی از انواع ابزارهای اندازه گیری است که به کمک آن می‌توان نور ساطع شده از نمونه را اندازه گیری و بررسی کرد. این ابزار که با نام کالریمتر و آنالایزر رنگ نیز شناخته می‌شود در بازار با برندها و مدل‌های مختلفی وجود دارد که شما می‌توانید با توجه به نوع کارکردی که دارید هریک از انواع رنگ سنج را خریداری کنید. برای آنکه بیش‌تر با این وسیله اندازه گیری آشنا شوید، این مقاله را که اختصاص به معرفی و بررسی دستگاه رنگ سنج دارد تا انتها مطالعه کنید.

آنالایزر رنگ می‌تواند تفاوت‌های دقیق رنگی را که با چشم غیرمسلح قابل تشخیص نیستند، شناسایی کند.

آنجه در این مقاله می‌خوانید:

۱- رنگ سنج چیست؟

۲- دستگاه آنالایزر رنگ چه اجزایی دارد؟

۳- رنگ سنج چگونه کار می‌کند؟

۴- استفاده از کالریمتر در چه مواردی رایج است؟

۵- انواع رنگ سنج کدام اند؟

۶- سخن پایانی

 

رنگ سنج چیست؟

رنگ سنج دستگاهی است که برای اندازه‌گیری و تجزیه و تحلیل رنگ‌ها استفاده می‌شود. این دستگاه از طریق اندازه‌گیری شدت نور بازتابی از سطح مورد نظر قادر به تعیین رنگ دقیق آن سطح است. رنگ‌سنج‌ها به خصوص در صنایعی مانند چاپ، طراحی و تولید محصولات استفاده می‌شوند تا اطمینان حاصل شود که رنگ نهایی محصول با استانداردهای موردنظر هماهنگ است. اندازه گیری نور ساطع شده از نمونه توسط دستگاه رنگ سنج برای شناسایی تفاوت رنگ بین یک نمونه تولیدی و یک استاندارد رنگ شناخته شده مورد استفاده قرار می‌گیرد.

انواع دستگاه کالریمتر با روش های مختلفی اقدام به اندازه گیری رنگ و تعیین خصوصیات رنگی مواد مختلف می‌کنند که یکی از آن ها روش تجزیه و تحلیل طیفی است.

 

 

اجزای اصلی دستگاه آنالایزر رنگ

دستگاه رنگ سنج دارای ۴ بخش اصلی است که شامل موارد زیر است:

 

 

۱- منبع نور

یکی از مهم‌ترین بخش‌های دستگاه رنگ سنج، منبع نور است. این منبع باید نوری یکنواخت و پایدار تولید کند تا بتواند رنگ‌ها را به‌درستی تشخیص دهد. منبع نور در دستگاه رنگ‌ سنج نقش حیاتی در اندازه‌گیری رنگ‌ها و تحلیل‌های نوری دارد. این منبع باید انرژی با شدت کافی تولید کند تا کل طیف مرئی (از 380 تا 780 نانومتر) را پوشش دهد. در واقع رنگ سنج بازتابی دارای منبع نور تابنده به جسم است.

 

 

۲- فیلترهای نوری

فیلترهای نوری در دستگاه رنگ سنج نقش حیاتی دارند. این فیلترها نور را در طول موج‌های خاصی تنظیم می‌کنند تا تنها رنگ‌های موردنظر از آن عبور کنند. فیلترهای نوری با دقت بالا می‌توانند تفاوت‌های رنگی بسیار جزئی را نیز تشخیص دهند. به بیان ساده‌تر این فیلترها برای جداسازی و تقویت نور در محدوده‌ای خاص از طیف مرئی (400 تا 700 نانومتر) استفاده می‌شوند تا رنگ نمونه به‌طور دقیق اندازه‌گیری شود. فیلترهای نوری آنالایزر رنگ دارای دو دسته اند: فیلترهای جذب‌کننده و فیلترهای تداخلی. فیلتر های جذب کننده دستگاه آنالایزر رنگ طول موج‌های ناخواسته را جذب کرده و فقط طول موج مورد نظر را عبور می‌دهند که معمولاً از شیشه‌های رنگی یا پلیمرهای خاص ساخته می‌شوند. در فیلترهای تداخلی نیز از تداخل نور برای انتخاب دقیق طول موج مشخص استفاده می‌کنند. این فیلترها دقت بالاتری نسبت به فیلترهای جذب‌کننده دارند.

 

 

۳- پردازشگر داده

پس از فیلترهای رنگی، نمونه مورد آزمایش در یک ظرف شفاف شیشه‌ای یا پلاستیکی به نام کووت قرار می‌گیرد. این محفظه باید تمیز و شفاف باشد تا نور به‌درستی از آن عبور کند. شفاف بودن این محفظه ها به این دلیل است که اجازه عبور نور را بدهند و تأثیری بر روی نتایج اندازه‌گیری نداشته باشند. کووت‌ها دارای ابعاد استانداردی هستند (معمولاً 1 سانتی‌متر عرض) تا نتایج به‌طور قابل‌اعتمادی مقایسه شوند. بسته به محدوده طول موج مورد استفاده، جنس کووت می‌تواند از پلاستیک (برای نور مرئی)، شیشه، یا کوارتز (برای نور فرابنفش) باشد. پس از آن نور عبوری یا منعکس‌شده از نمونه توسط بخش فتوسل یا آشکارساز دریافت شده و به سیگنال الکتریکی تبدیل می‌شود. این بخش میزان جذب یا عبور نور را اندازه‌گیری کرده و داده‌های خام را به بخش پردازشگر ارسال می‌کند. پس از آن سیگنال الکتریکی دریافت‌شده از آشکارساز پردازش شده و مقدار جذب یا عبور نور نمایش داده می‌شود.. برخی رنگ‌سنج‌ها می‌توانند مقدار غلظت را نیز مستقیماً محاسبه و نمایش دهند.

 

بیش‌تر بخوانید: رطوبت سنج چیست؟ + بررسی انواع و کاربرد رطوبت سنج

 

رنگ سنج چگونه کار می کند؟

کارکرد کالریمتر به این صورت است که در ابتدا سطح نمونه مورد اندازه گیری را با استفاده از یک منبع نور کنترل شده، روشن می‌کند. سپس میزان نور بازتاب شده را ( آن مقدار نوری که توسط نمونه اندازه گیری جذب نمی‌شود) پس از دریافت از طریق لنز و فیلترهای جذب نور بر روی طول موج خاصی تنظیم می‌کند تا تنها رنگ‌های مورد نظر از آن عبور کنند. پس از آن فتوسل تعبیه شده در دستگاه میزان جذب طول موج را اندازه گیری می‌کند و سپس داده ها روی صفحه نمایش دستگاه نشان داده می‌شود. داده‌های جمع‌آوری شده به کاربران کمک می‌کند تا اطلاعات دقیقی درباره رنگ سطح مورد نظر داشته باشند.

از آنجایی که دستگاه آنالایزر رنگ ممکن است در طول زمان در اندازه گیری‌ها دچار اشکال شود، انجام کالیبراسیون به طور منظم طبق توصیه‌های سازنده بسیار مهم است.

 

در چه مواردی از رنگ سنج استفاده می‌شود؟

دستگاه آنالایزر رنگ معمولاً برای اندازه گیری و کنترل کیفیت رنگ در طیف گسترده‌ای از صنایع مورد استفاده قرار می‌گیرد. در زیر به برخی از کاربردهای دستگاه رنگ سنج اشاره کرده‌ایم:

۱- کنترل کیفیت رنگ در زمانی که تولید می‌شود

۲- اندازه گیری رنگ و بررسی یکسان بودن ویژگی محصولات عرضه شده با خصوصیات ارائه شده توسط عرضه کننده کالا

۳- مقایسه رنگ نمونه با رنگ استاندارد

۴- بررسی میزان رنگ انواع مانیتورهای LCD و LED و همینطور انواع لامپ‌ها

۵- استفاده برای کنترل کیفیت رنگ در صنعت چاپ و تولید پارچه

۶- استفاده برای کنترل رنگ بدنه و قطعات داخلی خودروها

۷- رنگ سنجی در صنایع غذایی

 

 

انواع رنگ سنج کدام اند؟

دستگاه آنالایزر رنگ در برندها و مدل های مختلفی در بازار موجود هستند که هرکدام بسته به ویژگی هایی که دارند، برای کاربردهای خاصی طراحی شده اند. اما ناگفته نماند که کارکرد همه‌ی آن‌ها یکسان بوده و برای اندازه گیری رنگ استفاده می‌شوند. به طور کلی دستگاه کالریمتر را می توان در دو نوع قابل حمل و رومیزی تقسیم بندی کرد.

۱- رنگ سنج قابل حمل: این نوع دستگاه‌ها کوچک و سبک هستند و برای کاربردهای میدانی بسیار مناسب اند.

۲- رنگ سنج رومیزی: این دستگاه‌ها بیشتر در آزمایشگاه‌ها و محیط‌های کنترل‌شده استفاده می‌شوند و دقت بالایی دارند.

استفاده از رنگ‌سنج‌ ها مزایای بسیاری دارد که شامل افزایش دقت در تعیین رنگ، کاهش خطاها و صرفه‌جویی در زمان و هزینه می‌شود. به کمک این دستگاه‌ها می‌توان از کیفیت و تطابق رنگ‌ها با استانداردهای صنعتی اطمینان حاصل کرد.

 

سخن پایانی

همانطور که در ابتدای مقاله نیز اشاره کردیم، کالریمتر ها ابزارهای حیاتی در صنایع مختلف برای کنترل دقیق رنگ‌ها و بهبود کیفیت محصولات هستند. با دقت و عملکرد بالایی که دارند، این دستگاه‌ها به بهبود فرآیندهای تولید و افزایش رضایت مشتریان کمک می‌کنند. نوع کارکرد شما با دستگاه رنگ سنج در هنگام خرید و انتخاب این دستگاه به شما کمک شایانی خواهد کرد. برای مثال اگر قصد دارید تا از دستگاه کالریمتر در صنایع آزمایشگاهی استفاده کنید، بهتر است تا به سراغ رنگ سنج های رومیزی بروید. در غیر این صورت رنگ سنج پرتابل گزینه مناسب تری خواهد بود. شما می‌توانید انواع دستگاه رنگ سنج و دیگر ابزار های اندازه گیری دقیق مانند خازن سنج و انواع آن، مولتی متر ها و کلمپ متر ها با برندهای مختلف و … را از سایت درخشش الکتریک تهیه و خریداری کنید.