کلید مینیاتوری چیست؟ + راهنمای کامل کلید مینیاتوری

در این مقاله که به عنوان یک راهنمای کامل کلید های مینیاتوری و خرید آن است، هر آنچه که درباره ی این کلید MCB نیاز داشته باشید را خواهید دانست. بنابراین، برای آشنایی هر چه بیش‌تر با این فیوز مینیاتوری، این مقاله را تا انتها مطالعه کنید.

شاید درباره ی این کلید الکتریکی سؤالات مختلفی در ذهن داشته باشید. سؤالاتی از قبیل:

• کلید مینیاتوری چیست؟
• انواع کلید مینیاتوری کدام اند؟
• فیوز مینیاتوری با فیوز ساده چه تفاوتی دارد؟
• تفاوت کلید مینیاتوری و کلید محافظ جان در چیست؟
• قدرت قطع کلید مینیاتوری و فرمول محاسبه آن چگونه است؟
• چگونه می توانم یک فیوز مینیاتوری مناسب را خریداری کنم؟
• طول عمر کلید های MCB چقدر است؟

اگر به دنبال پاسخ این سؤالات هستید، هیچ گونه جای نگرانی نیست. ما در این مقاله به تمامی سؤالات شما درباره کلید های MCB پاسخ خواهیم داد.

کلید مینیاتوری چیست؟

در پاسخ به این سؤال که کلید مینیاتوری چیست؟ باید گفت که این تجهیز که به عنوان فیوز مینیاتوزی یا کلید MCB نیز شناخته می شود، یک کلید الکتریکی است که به طور خودکار کار می کند. در برخی موارد ممکن است مدار های الکتریکی به دلیل اتصال کوتاه یا نوسانات برقی دچار آسیب یا حتی آتش سوزی شوند. در اینجا برای ایمن ماندن مدارها نیاز است تا از کلید مینیاتوری استفاده کنیم. این تجهیز قادر است تا پس از بروز مشکل به صورت خودکار منبع تغذیه را قطع کند تا از اسیب های احتمالی جلوگیری شود. در گذشته استفاده از فیوزهای ساده رایج بود. اما امروزه فیوزهای مینیاتوری جایگزین نمونه اولیه فیوزها شده اند.

انواع کلید مینیاتوری

امروزه انواع مختلفی از کلید MCB وجود دارند و هر کدام به گونه ای طراحی شده اند که در برابر نوسانات الکتریکی در شرایط مختلف پاسخ دهند. از رایج ترین انواع کلید مینیاتوری می توان به تیپ B، تیپ C و تیپ D اشاره کرد. البته این تقسیم بندی بر اساس منحنی قطع کلید است. می توان فیوز مینیاتوری را بر اساس تعداد پل (فاز) نیز تقسیم بندی کرد. در ادامه به معرفی انواع فیوز مینیاتوری خواهیم پرداخت.

انواع کلید مینیاتوری بر اساس تعداد پل (فاز)

همانطور که گفتیم، این کلیدها را می توان بر اساس تعداد فاز نیز تقسیم بندی کرد که شامل موارد زیر است:

۱- کلید مینیاتوری تک فاز (تک پل / 1P)

کلید مینیاتوری تک پل یک نوع از کلید های مینیاتوری است که برای حفاظت از مدارهای تک فاز استفاده می‌شود. این کلید دارای یک ترمینال ورودی و یک ترمینال خروجی است و وظیفه اصلی آن حفاظت در برابر اتصال کوتاه و اضافه جریان در مسیر فاز است. کلید تک پل فقط بر روی مسیر فاز عمل می‌کند و مسیر نول به طور مستقیم به مدار الکتریکی متصل می‌شود. این نوع کلیدها در مصارف خانگی و مسکونی بسیار پرکاربرد هستند و به دلیل سادگی و کارایی، در بسیاری از سیستم‌های الکتریکی مورد استفاده قرار می‌گیرند. در حال حاضر انواع فیوز مینیاتوری تک فاز با آمپر های مختلف در بازار موجود است که یکی از آن ها کلید مینیاتوری هیوندای است.

۲- کلید مینیاتوری دو فاز (دو پل / 2P)

کلید مینیاتوری دو پل برای قطع همزمان دو سیم، معمولاً فاز و نول، در مدارهای الکتریکی طراحی شده اند. این کلید از دو کنتاکت متحرک تشکیل شده که به صورت مکانیکی به هم متصل هستند و در صورت بروز اضافه جریان یا اتصال کوتاه، هر دو کنتاکت به طور همزمان عمل کرده و مدار را قطع می کنند. با قطع هر دو سیم فاز و نول، احتمال باقی ماندن ولتاژ در مدار به حداقل می‌رسد، که این ویژگی به خصوص در مدارهای حساس الکترونیکی اهمیت دارد. فیوز مینیاتوری دو فاز یا دو پل ایمنی بالاتری نسبت به کلیدهای تک پل دارد و برای جلوگیری از برگشت ولتاژ از طریق سیم نول ضروری است.

۳- کلید مینیاتوری سه فاز (سه پل / 3P)

این نوع کلیدها برای مدارهای سه‌فاز طراحی شده‌اند و می تواند همزمان سه سیم فاز را قطع کند و معمولاً در سیستم‌های صنعتی و برای حفاظت از تجهیزات الکتریکی مانند الکتروموتورها و پمپ‌های سه فاز استفاده می‌شود. این کلیدها در برابر اضافه بار و اتصال کوتاه عمل می‌کنند و با قطع کردن هر سه فاز، ایمنی مدار را افزایش می‌دهند. در کلید مینیاتوری سه پل هیوندای، معمولاً سیم نول متصل نمی‌شود، که این ویژگی آنها را برای کاربردهای خاص مناسب می‌سازد. این نوع کلیدها به دلیل قابلیت اطمینان بالا و عملکرد سریع در شرایط اضطراری، جزء اجزای اساسی تابلوهای برق صنعتی محسوب می‌شوند.

۴- کلید مینیاتوری چهار فاز (چهار پل / 4P)

این فیوز مینیاتوری برای حفاظت از مدارهای الکتریکی سه فاز همراه با سیم نول استفاده می‌شود. این کلیدها علاوه بر حفاظت از سه فاز، سیم نول را نیز قطع می‌کنند، که این ویژگی برای ایمنی بیشتر در سیستم‌های سه فاز ضروری است. این کلید MCB دارای چهار کنتاکت متحرک است که به صورت مکانیکی به هم متصل هستند و در صورت بروز اضافه جریان یا اتصال کوتاه، همزمان عمل می‌کنند. کارکرد این کلید در سیستم‌هایی که احتمال برگشت ولتاژ از طریق نول وجود دارد، بسیار مفید است.

انواع کلید مینیاتوری بر اساس منحنی قطع

حال که با انواع فیوز مینیاتوری بر اساس تعداد پل آشنا شدید، بهتر است به سراغ معرفی انواع آن بر اساس منحنی قطع برویم. فیوز مینیاتوری شامل دسته بندی های زیر است:

۱- کلید مینیاتوری تیپ B

قطع کننده های مدار نوع B به گونه ای طراحی شده اند که اگر جریان عبوری بین سه تا پنج برابر حداکثر بار نامی توصیه شده باشد، قطع شود. می توان این کلید را حساس ترین نوع فیوزهای مینیاتوری دانست و علت آن نیز تحمل کم تر این کلید نسبت به جا به جایی ولتاژ است. عمده کاربرد این کلیدها نیز بیش تر برای موارد مسکونی است که نوسانات جریان کم تری دارند.

۲- فیوز مینیاتوری تیپ C

این کلیدها در مواردی که نوسانات بیش از 10 برابر ظرفیت توان یا بار نامی است استفاده می شوند. بنابر این کاربرد آن نیز برای محیط های صنعتی یا تجاری است که نیاز به مصرف برق بیش‌تری نسبت به محیط های مسکونی دارند. معمولاً در موتورهای الکتریکی از کلید های مینیاتوری تیپ C استفاده می شود. این فیوز مینیاتوری ظرفیت بالاتری را برای کنترل نوسانات نسبت به کلید تیپ B دارد.

۳- کلید مینیاتوری تیپ D

این فیوز مینیاتوری حساسیت کم تری را نسبت به سایر مدل ها دارد و دارای ظرفیت افزایش 10 تا 20 برابر بیشتر از آستانه قدرت است و در دستگاه هایی مانند موتورهای الکتریکی بزرگ، اشعه ایکس، دستگاه جوش و به طور کلی دستگاه های تجاری و صنعتی سنگین به کار گرفته می شود. زیرا قیمت این دستگاه ها معمولاً زیاد است و نوسانات الکتریکی می توانند خسارت جبران ناپذیری به آن ها وارد کنند.

انواع کلید MCB بر اساس منحنی قطع

تفاوت کلید مینیاتوری با فیوز

فیوز مینیاتوری (MCB) و فیوز هر دو برای حفاظت از مدارهای الکتریکی در برابر آسیب های احتمالی مورد استفاده قرار می گیرند، اما تفاوت‌های مهمی با یکدیگر دارند:

۱- نحوه عملکرد

در کلید MCB پس از قطع شدن مدار به دلیل اضافه ‌جریان یا اتصال کوتاه، می‌توان آن را مجدداً راه اندازی کرد. این کلید دارای مکانیزم الکترومغناطیسی و حرارتی است که باعث قطع مدار در شرایط غیرعادی می‌شود. اما در فیوز پس از عملکرد و سوختن فیوز، نیاز به تعویض آن است و امکان بازگرداندن آن به حالت اولیه وجود ندارد.

۲- فاکتورهای محافظتی

فیوز تنها از اضافه بارهای برق محافظت می کند، در حالی که در نمونه کلید مینیاتوری، هم از اضافه بار برق و هم از اتصال کوتاه محافظت می کند. علاوه بر این ظرفیت شکست فیوز در مقایسه با قطع کننده مدار کم‌تر است. باید اضافه کرد که کارکرد فیوز به صورت اتوماتیک است. اما عملکرد کلید MCB هم به صورت دستی و هم به صورت خودکار است.

۳- سرعت عملکرد

نکته ی دیگر این است که فیوز ها معمولاً سریع‌تر از کلید های مینیاتوری عمل می‌کنند، زیرا عنصر داخلی آن (نوار فلزی) بلافاصله در برابر جریان بیش از حد ذوب می‌شود. اما کلید MCB با توجه به نوع آن (کندکار یا تندکار) ممکن است واکنش کمی تأخیری داشته باشد.

۴- هزینه و نگهداری

به طور معمول کلید های مینیاتوری به دلیل قابلیت استفاده مجدد، هزینه نگهداری کمتری دارند. همچنین طول عمر کلید های مینیاتوری نسبت به فیوز ها به دلیل عملکرد چند باره بیشتر است. حال با اینکه فیوز ها قیمت کم تری نسبت به کلید های MCB دارند. اما هر بار که عمل می کنند نمی توان دوباره از آن ها استفاده کرد و باید تعویض شوند.

در کل کلید مینیاتوری گزینه بهتری برای مصارف عمومی و حفاظت از مدارها در سیستم‌های برقی ساختمان‌ها است.

تفاوت کلید MCB و فیوز در یک نگاه

تفاوت کلید مینیاتوری و کلید محافظ جان در چیست؟

کلید محافظ جان و کلید مینیاتوری دو نوع کلید حفاظتی در سیستم‌های برق ساختمان هستند، اما کارکردها و کاربردهای متفاوتی دارند. فیوز مینیاتوری برای محافظت از مدار در برابر جریان اضافه بار و اتصال کوتاه استفاده می‌شود در صورتی که کلید محافظ جان برای حفاظت از جان انسان در برابر نشت جریان الکتریکی (مثلاً وقتی کسی برق‌گرفتگی می‌شود) استفاده می‌شود.

تفاوت فیوز مینیاتوری و کلید محافظ جان در یک نگاه

دژنکتور چیست؟ و آیا این تجهیز یک کلید مینیاتوری است؟

دژنکتور یک نوع کلید الکتریکی اتوماتیک است که برای قطع و وصل جریان برق در مدارهای فشار متوسط تا فشار قوی استفاده می‌شود. این وسیله زمانی عمل می‌کند که خطاهایی مثل اضافه‌جریان، اتصال کوتاه یا نوسانات شدید ولتاژ در مدار رخ بدهد. خیر، دژنکتور و فیوز مینیاتوری یکی نیستند، ولی شباهت‌هایی دارند چون هر دو برای حفاظت مدارهای الکتریکی استفاده می‌شوند. در واقع هر دو با نصب روی تابلوهای برق، قابلیت قطع و وصل مدار را دارند.

قدرت قطع کلید مینیاتوری و فرمول محاسبه آن

قدرت قطع کلید مینیاتوری به حداکثر جریان برق گفته می‌شود که یک فیوز مینیاتوری می‌تواند آن را بدون آسیب دیدن یا خطرات دیگر قطع کند. این ویژگی برای حفاظت از مدارهای الکتریکی در برابر اضافه بار یا اتصال کوتاه ضروری است و معمولاً به واحد کیلوآمپر (kA) بیان می شود و یکی از مشخصه‌های کلیدی در انتخاب کلیدهای مینیاتوری برای تابلوهای برق و سیستم‌های الکتریکی است.

فرمول محاسبه قدرت قطع کلید مینیاتوری

برای محاسبه قدرت قطع کلید مینیاتوری در سیستم‌های سه فاز، می‌توان از فرمول زیر استفاده کرد:

قدرت قطع = ولتاژ نامی × جریان نامی قطع اتصال کوتاه نهایی / ضریب ایمنی

این فرمول به صورت دقیق در منابع موجود نیست، اما نشان می‌دهد که قدرت قطع به جریان نامی قطع اتصال کوتاه نهایی و ولتاژ نامی بستگی دارد. برای محاسبه دقیق، باید از جداول و استانداردهای مربوط به کلیدهای مینیاتوری استفاده کرد. همچنین خوب است بدانید که هر چه مقدار قدرت قطع بیشتر باشد، کلید می‌تواند جریان اتصال کوتاه بالاتری را بدون تخریب کنترل کند. برای انتخاب صحیح فیوز مینیاتوری، باید مقدار جریان اتصال کوتاه محاسبه شود و کلیدی با قدرت قطع بیشتر یا مساوی آن مقدار انتخاب گردد.

انتخاب و خرید کلید مینیاتوری مناسب

انتخاب و خرید فیوز مینیاتوری به مشخصات فنی دستگاه و نحوه نصب این کلید بستگی دارد. اما به طور کلی در هنگام خرید این دستگاه باید موارد زیر را در نظر گرفت:

قدرت قطع کلید فیوز مینیاتوری

همانطور که در تعریف قدرت قطع گفتیم، حداکثر جریانی که یک قطع کننده مدار می تواند بدون تخریب یا آزاد کردن قوس قطع کند‌، قدرت قطع کلید MBC نامیده می شود. این قابلیت بر حسب کیلو آمپر (kA) اندازه گیری می شود که هر کدام 1000 آمپر (آمپر) واحد استاندارد جریان الکتریکی است و باید متناسب با نوع دستگاه یا مدار باشد.

انتخاب آمپر متناسب

اگر قصد دارید یک فیوز مینیاتوری خریداری کنید، حتما باید به آمپر آن توجه داشته باشید تا متناسب با نیاز شما باشد. فیوز مینیاتوری انتخابی شما باید یک رده از جریان شما بیش تر باشد. زیرا کلید MBC از اضافه بار و اتصال کوتاه محافظت می کند. اگر آمپر کلید با جریان هم اندازه باشید، کلید خواهد برید.

جنس و کیفیت ساخت کلید MBC

کلیدهای مینیاتوری باید از متریال‌های باکیفیت و دارای استانداردهای ایمنی تولید شده باشند. ویژگی‌های مهم کیفیت ساخت شامل کنتاکت‌های نقره‌ای یا مسی برای جلوگیری از افت ولتاژ، بدنه‌ی مقاوم در برابر حرارت و اشتعال و استفاده از استانداردهای IEC و UL برای اطمینان از عملکرد صحیح این قطعه است.

طول عمر فیوزهای MCB

طول عمر کلیدهای مینیاتوری (MCB) به عوامل مختلفی بستگی دارد، از جمله کیفیت ساخت، میزان و نوع بار الکتریکی، تعداد دفعات قطع و وصل، و شرایط محیطی (مانند دما، رطوبت و گرد و غبار). اما به طور کلی طول عمر الکتریکی و طول عمر مکانیکی این کلید ها با یکدیگر متفاوت است. تعداد دفعاتی که کلید می‌تواند مدار را بدون کاهش عملکرد، قطع و وصل کند. طول عمر الکتریکی این تجهیز است که بین 10000 تا 15000 بار می باشد. همچنین تعداد دفعاتی که می‌توان کلید را به‌صورت دستی قطع و وصل کرد نیز طول عمر مکانیکی دستگاه نامیده می شود که در بازه ی 10000 تا 30000 بار متغیر است. برای این که فیوز های مینیاتوری شما طول عمر بیشتری داشته باشند بهتر است تا از مدل‌های باکیفیت و مناسب با جریان مورد نیاز استفاده کنید.

سخن پایانی

کلید مینیاتوری یکی از مهم‌ترین تجهیزات حفاظتی برق است که باعث افزایش ایمنی و کاهش خسارات ناشی از اتصال کوتاه و اضافه جریان می‌شود. انتخاب نوع مناسب کلید، نصب صحیح و استفاده از برندهای استاندارد، تأثیر مستقیمی بر عملکرد و طول عمر این تجهیزات دارد. ممکن است پس از خواندن مقاله سؤالاتی مانند موارد زیر را هنوز در ذهن خود داشته باشید:

سؤالات متداول درباره ی کلید مینیاتوری

کاربرد اصلی فیوز مینیاتوری چیست؟

قطع مدارهای الکتریکی در صورت تشخیص اضافه بار یا اتصال کوتاه و پیش گیری از آسیب تجهیزات و مدارهاست.

چگونه می توان فیوز مینیاتوری مناسب برای خانه خود خریداری کنیم؟

برای بررسی سیستم الکتریکی خود از یک برقکار حرف ای کمک بگیرید و نوع و رتبه بندی مناسب MCB را برای خانه یا محل کار خود تهیه و خریداری کنید.

قیمت کلید مینیاتوری سه فاز به چه عواملی بستگی دارد؟

قیمت فیوز مینیاتوری سه فاز بسته به عواملی مانند برند، جریان نامی (آمپر)، تیپ (نوع عملکرد) و قدرت قطع (کیلو آمپر) متفاوت است.

آیا فیوزهای مینیاتوری می توانند از وسایل الکتریکی حساس حفاظت کنند؟

بله. کلیدهای MBC می توانند در صورت تشخیص جریان اضافه بار یا اتصال کوتاه، از تجهیزات الکترونیکی حساس محافظت به عمل آورند.

رتبه بندی آمپر کلید های مینیاتوری چگونه است؟

رتبه بندی استاندارد فعلی برای MCB ها متفاوت است، اما رتبه بندی های رایج شامل 1A، 2A، 5A، 10A، 16A، 20A، 25A، 32A، 40A، 50A، و 63A است.

تفاوت بین کلید مینیاتوری نوع ‌B و نوع C چیست؟

فیوز های مینیاتوری نوع B به جریان های  3 تا 5 برابر جریان نامی حساس و برای مدارهای خانگی مناسب هستند. اما فیوز مینیاتوری تیپ C جریان‌های 5 تا 10 برابر جریان نامی را تحمل می‌کنند و برای مدارهای صنعتی با بارهای القایی مانند موتورهای الکتریکی و ترانسفورماتورها مناسب هستند.

آیا قدرت قطع بر قیمت کلید مینیاتوری تأثیر گذار است؟

یکی از عوامل مهم تأثیرگذار بر قیمت کلید MCB است. هرچه قدرت قطع یک فیوز مینیاتوری بالاتر باشد، می‌تواند جریان اتصال کوتاه بیشتری را تحمل و قطع کند، که این امر باعث افزایش ایمنی و کارایی آن می‌شود.